ROSS POLDARK

Tytuł: Ross Poldark
Tłumaczenie: Tomasz Wyżyński

Pierwsze wydanie: 1945

Autor: Winston Graham

Wydawnictwo: Czarna Owca

Seria: Dziedzictwo rodu Poldarków (cz.1)

ISBN: 978-83-8015-165-9

Stron: 464

Nie każdy potrafi pisać równie dobrze jak Jane Austen – rzecz niby oczywista, ale szczególnie mnie to irytuje, kiedy sięgam po powieść, której akcja rozgrywa się właśnie w tamtej epoce: wtedy zawsze towarzyszy mi cicha nadzieja, że kolejnemu autorowi udało się równie inteligentnie i stylowo przedstawić ówczesne charaktery i relacje międzyludzkie, i niezmiennie doznaję rozczarowania.

Pierwszy tom sagi rodu Poldarków Winstona Grahama to niestety tylko czytadło, które jednak ponad siedemdziesiąt lat temu musiało się spodobać publiczności, w przeciwnym razie autor nie napisałby jeszcze jedenastu części… Zastanawiam się, co takiego urzekło czytelników wtedy, i co (poza Aidanem Turnerem w ekranizacji BBC i na okładce) wywołuje ich entuzjazm dziś.

Fabuła nie porywa, niby sporo się dzieje, ale kolejne wydarzenia naprawdę łatwo przewidzieć: na początku główny bohater ma kłopoty, ale wiadomo, że dzięki swojej ciężkiej pracy wyjdzie z nich obronną ręką. Dawna ukochana poślubiła innego, ale autor szybko podsuwa Rossowi inne dziewczę, które za kilka lat dorośnie i będzie w sam raz. Zresztą wątek romansowy sfastrygowano moim zdaniem nieco zbyt grubymi nićmi. 

Główny bohater Ross Poldark nie wzbudził mojej sympatii, choć teoretycznie powinien, skoro generalnie lubię postaci, które postępują słusznie, ale nieszablonowo, nie przejmując się zupełnie tym, „co ludzie powiedzą”. Przypuszczam, że to w dużej mierze wina Winstona Grahama: w powieści ledwie naszkicował tę postać, niewiele napisał o jej przeszłości i poglądach, a najmniej o jej uczuciach (tak jakby Rossa poruszyć mogła tylko piękna kobieta albo chętna dziewczyna). Ross Poldark prawie do wszystkiego podchodzi ze stoickim spokojem, a skoro on się nie przejmuje, to dlaczego ja miałabym? 

Lepiej udała się autorowi postać kuzynki głównego bohatera, Verity Podark. Ta młoda kobieta ma przynajmniej jakieś głębsze życie uczuciowe, a scena, w której w samotności żegna się z nadziejami na szczęśliwą przyszłość, wypadła nastrojowo i prawdziwie. 

Znacznie ciekawsza jest warstwa obyczajowo-społeczna tej powieści. Jej akcja rozgrywa się w latach osiemdziesiątych XVIII wieku w Kornwalii, głównie z sferze ziemiaństwa, ale to trochę inni ludzie niż u Jane Austen. Przede wszystkim ich głównym źródłem dochodu nie są odsetki od odziedziczonych kapitałów ani uprawa i dzierżawa ziemi, ale udziały w kopalniach. To konkretny biznes, w którym stale trzeba trzymać rękę na pulsie, w którym zdarzają się kryzysy i hossy, który daje pracę większości okolicznych mieszkańców. Winston Graham w odróżnieniu od Jane Austen opisuje również bohaterów pochodzących spoza warstw uprzywilejowanych: ich poziom życia jest katastrofalny, pracują w fatalnych – z dzisiejszego punktu widzenia - warunkach, a czasami muszą kraść, żeby wyżywić siebie i rodzinę. 

Słyszałam, że ekranizacja BBC zawiera wiele malowniczych kadrów, ale ówcześni Kornwalijczycy chyba nie przejmowali się za bardzo walorami krajobrazu. Bez wahania zabierano się za kopanie i kucie, nawet jeśli złoża miedzi odkryto w najbardziej urokliwym klifie, a kiedy zimą trzeba było ogrzać dwór, to po prostu ścinano najbliższej rosnące drzewa. 

Czy warto sięgnąć po tę powieść? Można – jeśli szukamy niezobowiązującego przerywnika między lepszymi lekturami. Ja przeczytałam „Rossa Poldarka”, żeby się nie uczyć do testów na prawo jazdy;).