PRAWIEK I INNE CZASY

TYTUŁ: Prawiek i inne czasy
AUTORKA: Olga Tokarczuk
PIERWSZE WYDANIE: 1996

WYDAWNICTWO: Polityka Spółdzielnia Pracy
ROK WYDANIA: 2008 (chyba)
STRON: 182

OCENA: 3+/5

To druga książka tej autorki, którą zaczęłam czytać, ale pierwsza, którą skończyłam. "Gra na wielu bębenkach" jakoś mnie nie wciągnęła, poprzestałam na kilku tylko opowiadaniach z tego zbioru. W Taniej książce natrafiłam jednak na "Prawiek i inne czasy" za 11 zł, ładnie wydany przez Politykę, więc się skusiłam.

Zniechęcona nieco opowiadaniami ostrożnie podchodziłam do powieści. Niepotrzebnie, jak się wkrótce okazało.

Prawiek jest miejscem, które leży w środku wszechświata.
Gdyby przejść szybkim krokiem Prawiek z północy na południe, zabrałoby to godzinę. I tak samo ze wschodu na zachód*. A jeśliby kto chciał obejść Prawiek naokoło, wolnym krokiem, przyglądając się wszystkiemu dokładnie i z namysłem - zajmie mu to cały dzień. Od rana do wieczora.
Na północy granicą Prawieku jest droga z Taszowa do Kielc, ruchliwa i niebezpieczna, rodzi bowiem niepokój podróży. Granicą tą opiekuje się archanioł Rafał. [str.1]

Bardzo spodobał mi się początek tej powieści. Wprowadza nastrój, który dominuje również później. Klimat ludowych podań i wierzeń. Dla mieszkańców Prawieku Zły Człowiek w okolicznych lasach i Topielec Pluszcz, którego dusza błąka się po okolicy, są równie realni jak oni sami. Zresztą sam Prawiek sprawia wrażenie nierzeczywistego. Leży nad dwiema rzekami, Czarną i Białką, jest tam młyn, a na środku wsi góra; blisko jest do miasteczka, pałacu dziedzica i lasów. Rzadko ktoś stąd wyjeżdża i prawie nigdy nie przybywa tu nikt nowy; w każdym razie nie po to, żeby się osiedlić. Prawiek to centrum wszechświata, a dla wielu mieszkańców cały wszechświat. Miejsce może niedoskonałe i nie zawsze bezpieczne, ale znane i własne.

Na początku książki mamy rok 1914, potem przebywamy w Prawieku kilkadziesiąt lat i obserwujemy wybrane fragmenty życia jego mieszkańców pochodzących z różnych warstw społecznych - od lokalnej prostytutki Kłoski, przez właścicieli młyna, po dziedzica Popielskiego.

Bardzo spodobała mi się postać starej Florentynki, która niespodziewanie zwariowała i znienawidziła księżyc. Wyobrażam ją sobie jak podczas pełni czeka na jego wschód, na górce w otoczeniu swoich psów, jak złorzeczy swemu prześladowcy.
No i Kłoska. Nie wiadomo skąd przybyła w okolice Prawieku. Wysoka, ładna, zielonooka z lekkim zezem - sporo w niej jest z wiedźmy. Chodzi własnymi ścieżkami, jest zżyta z naturą i miejscowymi chłopami, którym oddaje się za jedzenie. Mieszka w lesie, w na wpół rozwalonej chacie, najpierw sama, potem z córką Rutą. Zna tajemnice przyrody i ludzkich serc, a czasami trochę prorokuje.

Oczywiście pojawiają również bardziej standardowi bohaterowie oraz wydarzenia typowe dla prowincjonalnej ubogiej wsi i tamtych czasów. Zaletą tej książki jest umiejętne przeplatanie zwykłości i niezwykłości (jedne i drugie są tak samo prawdopodobne) i oniryczna nieco sceneria.
Powieść Olgi Tokarczuk jak najbardziej polecam. Odradzam jednak czytanie jej np. w tramwaju lub podobnym miejscu, które uniemożliwi przekroczenie granic Prawieku.


* Byłam w niejednej wsi na Kielecczyźnie, spędzałam tam jako dziecko część wakacji, ale żadna nie była tak duża jak Prawiek. No ale niewątpliwie "godzina" brzmi w tym przypadku lepiej niż np. "dwadzieścia siedem minut". Tak, czepiam się, ale ja już tak mam i nic tego nie zmieni:)