TAJEMNICA DOMU HELCLÓW

Tytuł: Tajemnica Domu Helclów
Pierwsze wydanie: 2015
Autorzy: Jacek Dehnel. Piotr Tarczyński

Wydawnictwo: Znak
ISBN: 978-83-240-3505-2
Stron: 285

Ustawa o stałej cenie książki (co za idiotyczny pomysł!!!) mnie osobiście raczej nie dotknie, bo bardzo rzadko kupuję nowości. W przypadku "Tajemnicy Domu Helclów" nie mogłam się jednak powstrzymać z kilku powodów. Po pierwsze ze względu na miejsce akcji: Kraków pod koniec XIX wieku. Po drugie - współautorem (wraz z Piotrem Tarczyńskim) jest Jacek Dehnel, który potrafi opowiadać ciekawe historie. Po trzecie, przyznaję, rozbawiła mnie notka biograficzna o rzekomej autorce:

Maryla Szymiczkowa, wdowa po prenumeratorze „Przekroju” w twardej oprawie, królowa pischingera, niegdysiejsza gwiazda Piwnicy pod Baranami i korektorka w „Tygodniku Powszechnym”. Dziś co niedzielę po sumie w Mariackim, można ją spotkać na kawie u Noworola, a wieczorami do niedawna w Nowej Prowincji. 

Zapowiadał się pastisz kryminału i zabawa stereotypami na temat wszystkiego, co uchodzi za arcykrakowskie. Nadzieje nie okazały się płonne, książka mnie naprawdę zauroczyła. Mieszkać w Krakowie, w którym nie było wodociągów, wcale bym nie chciała, ale zanurzenie się w tamtej atmosferze na kilkanaście godzin było interesującym doświadczeniem.

Wyobrażałam sobie, że heroina będzie kimś w rodzaju lokalnej panny Marple, której nigdy nie lubiłam, ale Angielkę i krakowiankę łączy właściwie tylko płeć i snobizm. Zofia Szczupaczyńska w połowie drogi swojego żywota (wszak miała już trzydzieści osiem lat) pośród ciemnego znalazła się lasu. Las ten, co gorsza, był szary, bo cóż jej pozostawało: piecza nad ogniskiem domowym, dyskretne kierowanie karierą męża, który dzięki niej został niedawno profesorem UJ, oraz demonstrowanie przywiązania do wszystkich  krakowskich tradycji, co było o tyle istotne, że pochodziła z Przemyśla.

Wydarzenia w Domu Helclów spadły jej z nieba i wniosły mnóstwo ożywienia w jej codzienną rutynę. Zaginęła pensjonariuszka zakładu, w którym swoich dni dożywali ludzie z przeróżnych klas społecznych. Policja nic nie wskórała, więc profesorowa Szczupaczyńska postanowiła wziąć śledztwo w swoje ręce, tym bardziej, że w przeszłości odniosła już w dziedzinie kryminalistyki niejaki sukces: metodą na muchę w cukiernicy nakryła pokojówkę na podkradaniu cukru (sposób ten stosował również jeden z krewnych Gombrowicza). Nasza bohaterka tak dalece zaangażowała się w tropienie przestępców, że nie zawahała się ponieść na ten cel pewnych kosztów, a nie była to - pozwolę sobie na eufemizm - osoba rozrzutna. Dla wyjaśnienia tej sprawy zrejterowała nawet z części towarzyskiego wydarzenia sezonu, czyli pogrzebu Matejki, żeby w podrzędnym hoteliku spotkać się z młodym mężczyzną o reputacji co najmniej wątpliwej, który jednak mógł posiadać cenne dla niej informacje.

A najfajniejsze jest to, że profesorowa Szczupaczyńska nie prowadziła śledztwa tylko i wyłącznie po to, żeby winni zostali ukarani. Robiła to też dla siebie. Przepadała za literaturą detektywistyczną, zapragnęła wystąpić w wielkiej scenie godnej Modrzejewskiej i równie błyskotliwie jak Dupin (a potem Holmes czy Poirot) wyjaśnić zgromadzonym, kto zabił, jak i dlaczego. Skonfundowanej policji pozostanie wtedy już tylko aresztowanie oskarżonego. Pomogła przy tym niesłusznie oskarżonym i dzieciom skrofulicznym oraz wspięła się o kilka szczebli wyżej na drabinie towarzyskiej (pewna hrabina zaczęła się do niej zwracać po imieniu!).

Tło jest co najmniej równie ważne jak intryga. Ówczesny Kraków więcej miał wspólnego z Wiedniem niż z Warszawą, mieszczanom dobrze się żyło pod berłem Franciszka Józefa, nie w głowie były im bunty i powstania. Panie zajmowały się działalnością dobroczynną, panowie pracą lub karierą naukową, jedni i drudzy - bywaniem i plotkami. Żył, dopóki nie umarł, Matejko, Sienkiewicz się żenił, Tadeusz Żeleński studiował medycynę, wybudowano Teatr im. Słowackiego... działo się.

"Tajemnica Domu Helclów" napisana jest stylem niezwykle przyjemnym. Przepadam z opisami rozdziałów:

Rozdział VII - w którym profesorowa wpędza się w koszty z powodu zgubnego nałogu tropicielstwa, dociera po nitce do deseru, a stamtąd do dwóch dam i jednego króla.

I za tymi drobiażdżkami obyczajowymi, jak na przykład rozważania, która część Cmentarza Rakowickiego jest najbardziej prestiżowa, albo że widelec jest "najlepszy technologicznie" do czesania frędzli w dywanach.

Polecam też ciekawy wywiad z autorami w dwutygodniku.com, z którego dowiedziałam się między innymi, że jeśli książka dobrze się sprzeda, napiszą kolejne części. Nie omieszkam przeczytać;).