Ateista w literaturze II

UWAGA: SPOILERY

Wyobrażałam sobie, że wpis z tego cyklu pojawi się tutaj co najwyżej kilka razy w roku, ale okazało się, że ateizm nie jest - jak wcześniej sądziłam - prawie zupełnie nieobecny w literaturze. Na temat ten natknęłam się tym razem w opowiadaniu "Chłopiec z Polski" i w powieści "Gra Endera" Orsona Scotta Carda.

W opowiadaniu wątek polski jest - ku mojemu zaskoczeniu - spleciony właśnie z wątkiem ateizmu. Akcja toczy się w odległej przyszłości, ale Polacy, którzy się w tym utworze pojawiają (dziadkowie Endera), mają poglądy jak modelowy słuchacz Radia Maryja, tzn. są ortodoksyjnymi katolikami, ich idolem jest Jan Paweł II i uważają, że wszystko, co złe, to przez Żydów, ateistów i Niemców.

Ateista w literaturze I

Ateizm to światopogląd w Polsce niepopularny, zjawisko na granicy błędu statystycznego, którego istnienie łatwo pominąć. Pokutuje u nas przekonanie, że moralność poza religią nie istnieje, więc każdy ateista to z definicji człowiek podejrzanej konduity. Pogląd ten podzielają najwyraźniej niektórzy pisarze, skoro bohaterów niewierzących tak często obdarzają czarnym charakterem. Poza tym uczynienie postaci ateistą pozwala w prosty sposób ją zdynamizować: najpierw funduje się jej jakieś traumy, skutkujące porzuceniem wiary, by po pewnym czasie przerwać beznadziejność jej egzystencji za pomocą kolejnych traum, które powodują powrót zbłąkanej owieczki na łono kościoła. Niezmiernie irytuje mnie pogląd, że ateizm to stan przejściowy, wybrany na złość bogu albo kościołowi, pod wpływem emocji, a nie racjonalnie.

Jeśli w czytanej przeze mnie książce trafię na jakiegoś ateistę, na blogu pojawi się wpis, rozliczający pisarza z tego, jak go przedstawił. W cyklu "Kobieta w literaturze" ograniczam się do zamieszczenia cytatu, tutaj będę komentować konkretne pomysły autorów, więc nie uniknę spoilerów. Niech czyta, kto ciekawy.